Örneklem

TGSS örneklem tasarımında, %95 güven aralığını hedefleyen bir istatistiksel yaklaşım benimsenmiş ve ±%2 hata payı ile güvenilir sonuçlar elde etmek amacıyla minimum örneklem büyüklüğü 2.400 kişi olarak hesaplanmış, veri kayıpları göz önünde bulundurularak minimum örneklem büyüklüğü %50 artırılarak saha çalışmasında 3.600 kişiye anket daveti yapımıştır. Veri toplama ve kontrol süreçleri tamamlandıktan sonra, 2.615 anket geçerli kabul edilmiş ve hedeflenen sayıya ulaşılmıştır

Örneklem tasarımı her bireyin eşit seçilme olasılığına dayalı olarak oluşturulmuştur. Araştırmanın örnekleme birimi, bireysel katılımcılar olarak belirlenmiş ve anketler hanelerde değil, sokaklarda uygulanmıştır. Sokakta rastlanan, 18 yaş ve üzerindeki, uyruğu, vatandaşlığı veya dili fark etmeksizin Türkiye’de ikamet eden tüm bireyler araştırmanın evrenine dahil edilmiştir. Bu sayede, Türk vatandaşlarının yanı sıra Türkiye’de yaşayan göçmenler, yabancı uyruklu bireyler ve mülteciler de evrene dahil edilerek, bu grupların örneklemde yer alma olasılığı sağlanmıştır.

Araştırmanın temsil gücünü artırmak ve güvenilir sonuçlar elde etmek amacıyla Olasılıklı Çok Aşamalı Tabakalı Küme Örnekleme (Multistage Stratified Clustered Probability Sampling) yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntem, araştırma evrenini tabakalara ayırıp her tabakadan rastgele seçilen kümeler üzerinden veri toplamaya olanak tanımaktadır. Böylece, yönetilebilir bir örneklem büyüklüğü ile istatistiksel olarak genellenebilir sonuçlar elde edilmesi sağlanmaktadır.

TGSS Örneklem Tasarımı Ana Hatları

Olasılıklı Çok Aşamalı Tabakalı Küme Örnekleme Yöntemi

TGSS örnekleme yöntemi, beş aşamalı bir süreçle uygulanmıştır:

Örnekleme yönteminin ilk aşamasında, Türkiye’nin 12 istatistiksel coğrafi bölgesi birincil örnekleme birimleri (Primary Sampling Units) olarak kabul edilmiştir. Örneklem tasarımının ilk tabakası, Türkiye’nin coğrafi çeşitliliğini yansıtmak amacıyla Türkiye İstatistiksel Bölge Birimleri Sınıflandırması’na (İBBS-1) dayanarak oluşturulmuştur. Avrupa Birliği standartlarına uygun olarak geliştirilen sistem, verilerin karşılaştırılabilirliğini sağlamakta ve uluslararası standartlara uygun analizler yapılmasına olanak tanımaktadır. Bu bağlamda, TGSS saha çalışması, İBBS-1 kapsamında tanımlanan 12 coğrafi bölgeyi kapsamaktadır. Bu tabakalaşma, Türkiye’nin bölgesel çeşitliliğini derinlemesine analiz etmeyi ve her bölgenin özgün sosyal ve demografik özelliklerini anlamayı mümkün kılmıştır.

Örneklem tasarımının ikinci aşamasında, İBBS Düzey 2 sınıflandırmasında yer alan alt bölgelerdeki 26 il ikinci örnekleme birimi (Secondary Sampling Units) olarak seçilmiştir. Bu aşamada, yerleşim tipine göre tabakalama yapmak amacıyla her bir alt bölgeye adını veren iller belirlenmiştir. Bu iller arasında İstanbul, Tekirdağ, Balıkesir, İzmir, Aydın, Manisa, Bursa, Kocaeli, Ankara, Konya, Antalya, Adana, Hatay, Kırıkkale, Kayseri, Zonguldak, Kastamonu, Samsun, Trabzon, Erzurum, Ağrı, Malatya, Van, Gaziantep, Şanlıurfa ve Mardin yer almaktadır.

Bu illere atanan anket sayısı, her ilin nüfus büyüklüğü ile orantılı olasılık yöntemi (probability proportional to size - PPS) kullanılarak belirlenmiştir. Bu yöntem, elde edilen sonuçların hem ulusal düzeyde hem de İBBS-1 düzeyinde analiz edilebilmesine olanak tanımıştır.

Örneklem tasarımının üçüncü aşamasında, TÜİK’in 2023 (güncel) yılında kabul ettiği yeni kent-kır sınıflandırmasına dayalı olarak yerleşim tiplerine göre tabakalama yapılmış ve bu tabakalar, kümelerin seçileceği örnekleme birimleri olarak tanımlanmıştır. Bu sınıflandırmada, yerleşim alanları nüfus yoğunluğuna göre üç ana kategoriye ayrılmaktadır: yoğun kentsel, orta yoğun kentsel ve kırsal yerleşimler. Türkiye genelinde toplam 134 küme belirlenmiş ve TÜİK’in illere göre nüfus dağılımı dikkate alınarak 80 küme yoğun kentsel, 27 küme orta yoğun ve 27 küme kırsal alan olacak şekilde dağıtılmıştır.

Örneklem tasarımının dördüncü aşamasında, kümelerin lokasyonları, TÜİK’in 2023 yerleşim yeri sınıflandırması ve blok adres verileri kullanılarak belirlenmiştir. Her bir blok, yaklaşık 500 hane adresinden oluşan temel birimler olarak tasarlanmış ve kümelerin oluşturulmasında bu bloklar esas alınmıştır. Bu yöntemde, her ilde yoğun kent, orta yoğun kent ve kırsal alanları temsil eden adresler TÜİK’ten temin edilerek, Türkiye’nin farklı bölgelerindeki yerleşim türleri dengeli bir şekilde temsil edilerek örneklem tasarımında sosyal çeşitlilik sağlanmıştır.

Örneklem tasarımının beşinci aşamasında ise seçilen kümeler içerisindeki bireyler (Ultimate Sampling Units) sistematik örnekleme (systematic sampling) yöntemiyle rastgele seçilmiştir. TGSS sahasında bu yöntem, anketörlerin kümelerinde her üçüncü bireyi sayarak ankete davet etmesi prensibiyle uygulanmıştır. Sistematik örnekleme yöntemi, her bireye eşit seçilme şansı tanımış ve anketörlerin subjektif seçim yapma olasılığını ortadan kaldırmıştır.Böylece, örnekleme yanlılığı en aza indirilmiş ve elde edilen verilerin güvenilirliği artırılmıştır.

TGSS Küme Koordinat Haritası